Sanat

Duvara Kazılı Tablolar: Grafiti Kültürü Nasıl Ortaya Çıktı?

Adrenalin dolu bir sanat!

Bazen eğlenceli karikatürler bazen sosyal mesajlar bazen sadece ‘’Ayşe seni seviyorum.’’ bazen de “Çare Yıldız Tilbe”

Sokak duvarlarını süsleyen ve şehre estetik bir doku kazandıran grafiti aslında bir sokak sanatı. Peki, gerçekten sokakları renklendirmek ve şehri güzelleştirmek için mi ortaya çıktı?

Sprey boyalarınızı çalkaladıysanız konunun ana hatlarını çiziyoruz. İlk taslak konusu: Grafiti 101.

Sokakların Ücretsiz Sergisi: Grafiti Nasıl Ortaya Çıktı?

Grafiti kısaca sokak duvarlarına yazı yazma ve resim çizme sanatı olarak tanımlanabilir. Bu basit tabir aslında grafitinin tarihini insanlığın varoluşuna kadar götürüyor. İlk çağda insanlar tarafından mağara duvarlarına çizilen tasvirler, aynı amaç için olmasa da, ilk grafiti örnekleri sayılabilir. Efes’teki Antik Yunan kalıntılarında bulunan cinsel içerikli bir ilanın tarihteki ilk grafiti olduğu tahmin ediliyor.

Yunanca “graphein” (yazmak) ve İtalyanca “sgraffio” (karalamak) kelimelerinden gelen grafitinin, modern kültürde kabul edilen ilk somut örneklerine ise 1960Larda Amerika’da rastlıyoruz. New York sokak çetelerinin ve eylemcilerinin propaganda amacıyla kullandığı duvar yazıları 1970’te müzikle buluştu. Hiphop kültürünün gelişim dönemine denk gelen grafiti, sanatçıların duygularını dışa vurma yöntemi olarak kullanıldı.

İlk dönemlerinde kitleleri harekete geçirmek ve fikirlerini empoze etmek için bir araç olarak kullanılan grafiti, kamusal alanların tahrip edilmesi gerekçesiyle vandalizm olarak değerlendirildi. Yeni kanunların düzenlenmesiyle özgürlüğünü kaybeden grafiti, sanat dalı olma yolundaki ilk adımlarını da böylece atmış oldu.

New York Sokaklarından Küresele: Grafitinin Gelişimi

Grafitinin dünyaca üne kavuşmasını sağlayan ilk çalışma duvarlarına imzasını atan bir postacı sayesinde gerçekleşti: TAKI183.

New York Times’ta yayımlanan makalenin ardından kitlesel bir akıma dönüşen grafiti, binaların koruyucu kaplamalarla çevrelenmesine neden oldu. İşte metro istasyonları da bu gelişmeden sonra grafiti sanatçılarına ev sahipliği yapmaya başladı. Futura2000, Revolt, Haze, Skeme ve Vandal Squad metro grafiti sanatının en popüler ‘’writer’’ları arasında.

Anonim bir sanat olarak başlayan grafiti, popülerliğinin giderek artmasıyla sokakların karanlık köşelerinden çıkmaya başladı. Öyle ki sanatın detaylarını ve gelişimini anlatan belgesel filmleri yapıldı: Style Wars (1983), Wild Style (1982).

90’lı yıllarda global olarak yaygınlaşmaya başlayan sokak sanatı, kendisine özgü giyim stilleri, müzikler hatta mekanlar bile oluşturdu. Grafitiye küresel başarı kazandıran çalışma ise Fransız sanatçı Thiery Noir’in Berlin Duvarı’nı boyamasıyla gerçekleşti.

Sanatçının bu adımı grafitinin özgürlüğü temsil eden misyonunu modern topluma hatırlatmış oldu.

In the Studio: Thierry Noir

Dünyaca Ünlü Grafiti ‘’Writer’’ları

2000’li yıllarla birlikte teknolojiye adapte olan sokak sanatı, kendisine şehirlerden yepyeni tuvaller seçti. Sosyal medyanın gelişimi ise grafiti sanatçılarının tanınmasında önemli rol oynadı.

Banksy

Grafitiden bahsediyorsak Banksy’nin adını anmadan geçemeyiz. Spekülatif kimliğinin yanı sıra yaptığı popüler işlerle de son dönemin en çok konuşulan grafiti sanatçısı olarak tanıdığımız Banksy, İngiltere sınırlarını çoktan aşmış durumda. Eserlerinin alt metinleriyle her zaman gündemde kalmayı başaran ünlü sanatçının güncel çalışmalarını instagram hesabı üzerinden takip edebilirsiniz.

Stik

Çöp adam figürleriyle tanıdığımız Stik, İngiliz bir grafiti sanatçısı. Kariyerine Londra’da başlayan sanatçı, dünyanın birçok şehrinde duvarları renklendirdi. Grafiti atölyeleri ve kişisel sergilerle sanatını paylaştı. 43 yaşındaki başarılı sanatçı çizdiği figürlerle bugün hala sosyal medyada gündem olmaya devam ediyor.

Graffiti artist Stik's life painting on the streets - BBC News

Dmitri Vrubel

Dmitri Vrubel ismi size tanıdık geldi mi? Peki ya Berlin Duvarı’nda öpüşen siyaset adamları desek. Evet, tüm dünyanın konuştuğu çalışma Rus ressam ve grafiti sanatçısı Dmitri Vrubel tarafından yapıldı. ‘’Tanrım, Bu Ölümcül Aşktan Kurtulmama Yardım Et’’ isimli çalışma 1990 yılında yapılmış olsa da hala dünyanın en popüler grafiti çalışması.

Leo Lunatic

İstanbul sokaklarını ‘’Kızgın Panda’’larıyla süsleyen Leo Lunatic, ilhamını çocukluk yıllarında izlediği Beat Street filminden aldığını söylüyor. Moda tasarımla başlayan kariyerini sokaklara taşıyan Leo Lunatic, 2014 yılında The Guardian gazetesi tarafından yayımlanan ‘’En İyi 15 Grafiti’’ listesinde yer aldı.

Sokak ruhunu sahneye taşı: Purple Fest

PurpleHej’in katkılarıyla gerçekleşen Purple Fest, Türkiye’nin sevilen sanatçılarını ağırlayacak. Defkhan, Dedüblüman, Eypio, Mela Bedel, Mavi, Şanışer-Sokrat ve Uzi 21 Ocak Cumartesi günü Volkswagen Arena’da sahnede olacak. İçerik üreticilerinin etkinlikleriyle renklenecek festivalde sahne öncesi performans başarılı grafiti sanatçısı Leo Lunatic’e ait. 19:00’da grafiti performansıyla başlayacak olan etkinlik 22:30’ kadar şehri renklendirmeye devam edecek.